Bisiklette Doğru Vites Kullanımı

Bisiklette Doğru Vites Seçimi

Bisiklet seçimi yaparken size uygun vites sistemine sahip bir modeli seçmek çok önemli. Bisiklet tiplerini açıkladığımız doğru bisiklet seçimi sayfamızda kullanıma ve yol tiplerine göre modelleri görebilirsiniz. Vites sistemleri hakkında genel bilgi ve vites tipleri içinse Bisiklet Vites Sistemleri sayfamızı inceleyebilirsiniz.

Bisiklette doğru vites seçimi ise seçtiğiniz bisiklet tipine göre ayrıca dikkat edilmesi gereken bir konu. Çoğu zaman kullanıcılar bütçelerine göre alabilecekleri en yüksek sayıda vites kombinasyonunu seçse de bu doğru bir yaklaşım değil. Örneğin hız yapmayı tercih etmeyen bir dağ bisikleti (MTB) kullanıcısı iseniz  3x10 vites tipi yerine 1x10 veya 11 bir model sizin için daha avantajlı olabilir. Şehir içi kullanım için de çoğu zaman 3x7, 2x9 gibi modeller yeterli olmaktadır. Düz araziler ve pratik kullanım içinse bazen sabit vitesli (Single Speed) bir model kullanmak oldukça mantıklıdır. Bazı modellerde de önde tek dişli bulunabilir bu da pratik kullanım, bakım kolaylığı ve hafiflik avantajı sağlayabilir.

Vites kombinasyon sayısından daha önemli olan konu arka dişli veya ön dişli çapları yani diş sayılarıdır. Arka rublede en büyük yaprağın diş sayısı arttıkça ve önde de aynakolda en küçük yaprağın dişli sayısı azaldıkça yokuşları daha kolay ama daha yavaş çıkarsınız. Tam tersinde ise hız yapmanız kolaylaşır yani daha az pedal çevirerek daha çok güç harcar ama daha çok yol alırsınız.

Tırmanışlarda veya düşük hızlarda arka kasetteki en büyük dişli / ön vitesteki küçük dişli, düz yolda arka orta dişliler / önde orta dişliler, inişte veya yüksek hızlarda ise arka en küçükler ve önde en büyük büyük dişliler seçilmelidir. Arka viteste dişli sayısı azaldıkça alınan yol miktarı ve hız artar ön viteste ise tam tersi olur. Arka vitesler gidonda sağdaki vites kolları ile ön vitesler ise soldaki kol ile yönetilir.  

Bisiklette Doğru Vites Kullanımı Nasıl Olmalı

Bisiklet vites kullanımında dikkat edilmesi gereken en önemli nokta ön ve arka dişlilerin birbirine paralel seçilmesidir. Aynakolun (Ön Vites) en küçük dişlisi, arkada rublenin tekere en yakın olan içe yakın büyük dişlileri ile kullanılır. Aynakolun en büyük dişlisi de arkada en küçük dişlilerle kullanılmalıdır. Zincirin açısının fazla olması yani çapraz kullanım zincire ve dişlilere ciddi zararlar verir. Çapraz vites kullanımı zincirin erken yıpranması ve kopması, arka artırıcı ayağının kırılması veya yamulması gibi sorunlara sebep olabilir. Sayfada yer alan görsellerde örnekleri görebilirsiniz.

Örneğin 3x8 veya 24 vitesli şeklinde tabir edilen bir modelde önde 3 vites, arkada ise 8 vites olmak üzere 24 olası vites kombinasyonu bulunur fakat gerçekte sizin de fark edeceğiniz gibi 24 vites olarak tabir edilen bir bisiklette aslında yaklaşık olarak kullanılabilir 13 vites bulunur. 

Ön vites 1'de yani en küçük dişlide iken arka vites: 1-2-3-4,

Ön vites 2'de yani orta dişlide iken arka vites: 3-4-5-6-7,

Ön vites 3'de yani en büyük dişlide iken arka vites: 5-6-7-8 de olabilir.

Vites dişli oranlarına veya kaset tipine markasına göre bu kombinasyonlarda küçük değişiklikler olabilir. Dikkat edilecek nokta zincirin çarpraz kullanılmamasıdır. Tek yaprak aynakol bulunan önde vites bulunmayan sistemlerde, ön dişli ortada olduğu, ince zincir, rublede yapraklar yakın olduğu ve özel dişli yapısı nedeniyle çapraz zincir sorunu oluşmaz. Yeni 1x12 veya 10 veya ,11 modeller özellikle bu konuda sorunsuz kullanım sunar. 

Vites Değiştirirken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Vitesleri doğru zamanlama ve doğru zemin eğiminde değiştirmek de dizlerimizin ve bisikletin sağlığı için çok önemlidir. Bu noktada dikkat edilmesi gerekenler ise şunlar:

• Pedallar sabitken yani bisiklet dururken kesinlikle viteste değişiklik yapmayın. Pedalları çevirmiyorken vites değiştirdiğinizde, pedal çevirdiğiniz ilk anda vites geçişleri sert bir şekilde olur, kilitlenme yapabilir ve vites aksamına zarar verir ayrıca kalkışta sizi zorlar.
• Yol üzerinde ileride bir yokuş görürseniz yokuşa başlamadan vitesinizi küçültmeniz gerekir. Yokuşa başladıktan sonra yapılacak ani vites değişikliği pedala çok sert basma sonucu zincir ve vites sisteminde ciddi bir yüklenmeye, zincirin kırılmasına veya aktarıcının yamulmasına sebep olabilir.
• Vites geçişleri kademeli olarak yapılmalıdır. Vites kolu yani shifter'lara basarken vites geçişi tamamlanmadan tekrar basılmamalıdır. Üst model vites sistemlerinde bu geçişler daha hızlı olsa da dikkat etmek bisikletinizin ömrünü uzatırken dizlerinize binen yükü de hafifletir.

Vites Sistemi Bakımı

Vites sisteminizin ince ayarlarının doğru yapıldığından, tel gerginliğinin doğru olduğundan, zincir, dişli ve makaraların temizliğinden ve zincirinizde yeterli yağ olduğundan emin olun. Sürüş sırasında vites sisteminden sürtme veya tırr sesi geliyorsa ayarlarınız yanlıştır. Aynı şekilde kadro kullağınız da yamulmuş olabilir, kadro kulağının ve arka aktarıcının yere dik şekilde durduğundan emin olun.